33a. Klasa 7. Lekcja wprowadzająca do tematów 34-36 (30 marca)

Temat: Systemy totalitarne i autorytarne w okresie międzywojennym.

Po ostatnich pracowitych lekcjach dzisiejsza lekcja ma charakter wprowadzenia do tematów o pojawieniu się systemów totalitarnych we Włoszech, Niemczech i ZSRS.

Na początek obejrzyjcie krótki film, w którym dowiecie się o różnicach między systemami totalitarnymi a rządami autorytarnym.
Link: Róznice między systemami totalitarnymi i autorytarnymi.

Na podstawie informacji zawartych w tym filmie wyjaśnijcie znaczenie pojęć: rzędy autorytarne, system totalitarny.

Następnie chciałbym, abyście sporządzili w zeszycie krótką informację zawierającą ogólną charakterystykę systemów totalitarnych we Włoszech, Niemczech i ZSRS według wzoru: państwo, imię i nazwisko przywódcy, nazwa partii rządzącej,czas trwania systemy totalitarnego w danym państwie.(informacji poszukajcie w podręczniku albo w internecie).

Miłej pracy.
Pozdrawiam
Kamil Sztelmach

P.S. Chociaż za oknem śnieg to ze względu na królewskiego wirusy nie wychodzimy na jazdę na sankach. 😉

Klasa 7 - 33. Skutki cywilizacyjne i kulturowe wielkiej wojny

Temat: Skutki cywilizacyjne i kulturowe wielkiej wojny.

Przypomnienie z poprzedniej lekcji.

Na ostatniej lekcji poznaliście okoliczności powstania nowego ładu europejskiego, który był wynikiem klęski państw centralnych (rozpad monarchii Austro-Węgierskiej i abdykacja cesarza II Rzeszy Niemieckiej) oraz dużego wpływu Stanów Zjednoczonych na obrady konferencji pokojowej w Wersalu (pod Paryżem).

Wynikiem decyzji traktatu wersalskiego były zmiany granic, które dotknęły w szczególności:
- pokonane Niemcy, które utracił znaczną część swojego terytorium na rzecz Francji i odrodzonej II Rzeczypospolitej;
- podzielone Austro-Węgry, z których powstało szereg państw (Czechosłowacja, Jugosławia, Polska, Austria, Węgry) lub sąsiednie państwa przejęły cześć jej terytorium (Włochy, Rumunia).

Aby uniknąć kolejnej wojny powołano Ligę Narodów z siedzibą w Genewie.

Realizacja nowej lekcji:

A. Zapiszcie w zeszycie notatkę:

1. Straty wojenne:
   a. śmierć około 10 mln żołnierzy i około 70 mln ludzi w wyniku pandemii grypy zwanej hiszpanką;
   b. zniszczenia materialne na terenach gdzie rozgrywały się krwawe bitwy (pn-wsch. część Francji,
       Królestwo Polskie i Galicja).
2. Skutki kryzysu po zakończeniu wojny:
   a. hiperinflacja, szczególnie dokuczliwa dla Niemiec i odrodzonej Polski;
   b. utrata pozaeuropejskich rynków zbytu na towary z Wielkiej Brytanii (weszły tam towary z USA          i państw Ameryki Południowej);
   c. kryzys gospodarczy we Francji, zakończony w 1924 po wykorzystaniu reparacji wojennych od
       Niemiec.
3. Społeczne skutki wojny:
   a. powszechna obawa przed wybuchem nowej wojny - pojawienie się postawy ugodowości za
       wszelką cenę, aby uniknąć wojny;
   b. liczna rzesza inwalidów wojennych i osób chorych psychicznie;
   c. demokratyzacja życia społecznego;
   d. emancypacja kobiet.
4. Wielki kryzys gospodarczy (24 X 1929r) i jego skutki:
   a. załamanie kursu akcji przedsiębiorstw na giełdzie w Nowym Jorku;
   b. masowe bankructwo i załamanie produkcji przemysłowej;
   c. wzrost liczby bezrobotnych.

B. Dokonajcie analizy informacji zawartych w tabeli (podręcznik, s. 180) i wypiszcie do zeszytu dwa państwa, które najszybciej przyznały prawa wyborcze kobietom i jedno, które najpóźniej się na to zdecydowało. Podajcie daty.

 C. Przeczytajcie tekst z podręcznika (Odzwierciedlenie wojny w sztuce i Kultura masowa) i uzupełnijcie poniższą notatkę, przepisując ją do zeszytu.


Powstające po I wojnie światowej powieści antywojenne miały charakter pacyfistyczny i ....................................  . Przykładem jest powieść E. M. Remarquea pt. "...........................................". Nie tylko literatura została przesiąknięta pesymistycznym postrzeganiem przyszłości, dotyczyło to także nowego kierunku w sztuce - ....................................... .

Kultura masowa, która była dobrze odbierana przez osoby o niewyrobionym guście artystyczny była dobrze popularyzowana przez radio i ........................... . Coraz większą rolę odgrywało kino, wprawdzie na początku nieme i czarno-białe, ale dzięki fabryce snów, czyli wytwórni ..................... , przyciągające coraz większe rzesze odbiorców.. Wśród gwiazd kina niemego byli: ................... i ........................ .

D. Wysłuchaj fragmentu nagrania muzyki jazzowej i zastanów się, co jest charakterystyczne dla tej muzyki.

Muzyka Luisa Armstronga

E. Praca z tekstem źródłowym.

Przeczytajcie tekst źródłowy w podręczniku na stronie 182 (Fragment wspomnień Tadeusza Konwickiego) i odpowiedz na 3 pytania, które zostały zamieszczone pod tekstem. Odpowiedzi na pytania wyślij do mnie jako wiadomość na Vulcanie. Masz na to czas do niedzieli (29 marca do godz. 18.00). Praca ta będzie oceniona,  sprawdzając ją zwrócę uwagę na poprawność udzielenia odpowiedzi na te trzy pytania oraz dotrzymanie terminu.

F. Podsumowanie.

Przeczytaj informację Zapamiętaj w podręczniku (s.182)

Klasa 7 - 32. Konferencja pokojowa w Paryżu.

Dzisiejsza lekcja będzie polegała na pracy z podręcznikiem (s. 172-176). Odpowiedzi na pytania wpisujemy w zeszycie przedmiotowym.

Polecenie 1. Przeczytaj fragment tematu se strony 172 pod tytułem "Konferencja paryska" i zapisz w zeszycie dwa zdania w którym umieścisz informację jakie państwa brały udział w konferencji a jakim państwom zabroniono brania w niej udziału.

Czytając ten fragment zwróć uwagę jak w czasie konferencji zachowały się państwa:
- Wielka Brytania, która dążyła do zachowania równowagi na kontynencie europejski (dlatego nie chciała zbytniego osłabienia Niemiec);
- Stany Zjednoczone, które chciały oprzeć nowy porządek na świecie w oparciu o wytyczanie nowych granic państwowych zgodnie z zasadą etniczną;
- Francji, która chciała w jak największym stopniu osłabić Niemcy i stworzyć na wschodzie dwa silne państwa, które  miały być związane z Francją sojuszami wojskowymi. 

Polecenie 2.  Przepisz do zeszytu następująca notatkę:
Traktat wersalski podpisany został 28 czerwca 1919 r. Składał się z trzech cześci:
- powołania Ligi Narodów, organizacji która miała dbać o pokój na świecie, nawet za cenę nakładania sankcji na państwa lub ich wykluczenia z prawa uczestniczenia w obradach Zgromadzenia Ogólnego LN;
- warunków zakończenia wojny z Niemcami(m.in. utrata wszystkich kolonii, Alzacji i Lotaryngii na rzecz Francji, oddanie Polsce Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego, zgodę na plebiscyty na Śląsku, Warmii, Mazurach i Powiślu, przekazanie Francji na 15 lat Okręgu Saary, zdemilitaryzowanie Nadrenii, reparacje wojenne od Niemiec dla państw zwycięskich, ograniczenia wielkości armii niemieckiej);
- warunków tzw. małego traktatu wersalskiego, którego celem była ochrona praw mniejszości narodowych w państwach Europy Wschodniej.

Zwróćcie uwagę, że wśród warunków ograniczających wielkość armii niemieckiej znalazły się zapisy o:
- zakaz poboru rekruta do wojska;
- zakaz posiadania broni ciężkiej i pancernej (ciężka artyleria, pociągi pancerne, czołgi);
- zakaz rozwjania lotnictwa wojskowego (samoloty myśliwskie i bombowe);
- zakaz posiadania dużych okrętów wojennych (pancerniki, krążowniki) i okrętów podwodnych;
- zakaz posiadania broni chemicznej (gazy bojowe).

Polecenie 3. Porównaj mapy w podręczniku (s. 176) i wypisz do zeszytu państwa powstałe na byłych terenach Austro-Węgier oraz carskiej Rosji.

Na koniec lekcji przeczytajcie informacje w Zapamietaj.

Życzę miłej pracy

Klasa 7 - 22. Masy wkraczają do polityki.

Przeczytajcie uważnie każdy z poniższych tekstów a następnie spróbujcie odpowiedzieć na pytanie zamieszczone pod nim.

Zadanie 1. Przeczytaj tekst o zmianach politycznych, polegających na odejściu od władzy absolutnej na rzecz monarchii konstytucyjnej i zastanów się nad odpowiedzią na pytanie.

W II połowie XIX wieku nastąpiła aktywizacja społeczeństw państw zachodnich. Mieszkańcy tych państw nie chcieli  być już tylko poddanymi, którzy muszą słuchać swoich monarchów ale dążyli do przyznania im praw politycznych, dzięki którym mogliby się poczuć jak obywatele, którzy mają wpływ na podejmowane przez państwo decyzje.

Dlatego też już w wydarzenia 1848/49 bardzo mocno stawiane były hasła wprowadzania konstytucji, ograniczających uprawnienia władców, a także nadania powszechnych praw wyborczych, które wcześniej były mocno powiązane z różnymi cenzusami, a szczególności z cenzusem majątkowym.
Pierwszym państwem, które zdecydowało się na rozszerzenie kręgu obywateli, którym nadano powszechne prawa wyborcze była Wielka Brytania (w której władza królewska pełniła rolę reprezentacyjną już od końca XVII w.). Zdefiniowane zostały cztery zasady demokratycznego i wolnego prawa wyborczego. Wybory powinny być: powszechne (w wyborach uczestniczą wszyscy spełniający kryterium wieku), tajne (wyborca nikogo nie musi informować na kogo głosował), bezpośrednie (głosowanie bezpośrednio na kandydata), równe (każdy wyborca ma jeden głos).

Pytanie 1.Wyjaśnij, na czym polegała demokratyzacja życia politycznego w drugiej połowie XIX wieku?

Zadanie 2. Przeczytaj fragment tekstu ze strony e-podręcznik (Walka o prawa wyborcze)
i zastanów się nad odpowiedzią na pytanie zamieszczone poniżej.

Link do e-podręcznika:

https://epodreczniki.pl/a/uczynic-prawo-wyborcze-powszechnym-ruch-feministyczny/D8yMdTC1Y 

Pytanie 2. Kim były sufrażystki i jakie prawa wywalczyły na przełomie XIX i XX wieku?


Zadanie 3. Przeczytaj zamieszczony poniżej tekst opisujący ideologie popularne w XIX wieku. Zastanów się, dlaczego zwolennicy liberalizmu krytykowali program socjalistów.

XIX wiek bywa nazywany “wiekiem ideologii”, ponieważ w tym czasie narodziły się wielkie systemy światopoglądowe wpływające na życie społeczne aż do naszych czasów.

Liberalizm (z łac. “libertas” – ‘wolność’) – powstał w opozycji do absolutyzmu:
– najwyższą wartością jest wolność jednostki
– prawa obywatelskie, minimalna ingerencja państwa w życie prywatne
– wolność gospodarcza regulowana jedynie “niewidzialną ręką rynku”
– działania przeciw monarchiom absolutnym (rewolucje w Hiszpanii 1820 i Francji 1830, Wiosna Ludów 1848) – postulat wolności słowa i rozszerzenia praw wyborczych

Skutkiem Wiosny Ludów było m.in. zniesienie pańszczyzny (Galicja, Prusy, Czechy, Węgry).

Konserwatyzm (z łac. “conservare” – ‘zachowywać’) – powstał w opozycji do rewolucji:
– obrona tradycyjnego porządku i wartości (religia, autorytet, rodzina, hierarchia)
– zmiany społeczno-gospodarcze dokonywane wyłącznie ewolucyjnie
– człowiek jest z natury istotą społeczną (krytyka teorii umowy społecznej)
– człowiek kieruje się nie tylko rozumem, ale i namiętnościami (konsekwencją grzechu pierworodnego jest zło w człowieku, więc konieczna jest władza nad ludźmi)

Konserwatyści byli aktywni szczególnie w przywracaniu ładu po rewolucji i rządach Napoleona.

Socjalizm  (z łac. “societas” – ‘wspólnota’) – powstał w opozycji do liberalizmu:
– poddanie wszystkich dziedzin życia kontroli społecznej
– “sprawiedliwość społeczna” (likwidacja nierówności społecznych przez ograniczenie własności prywatnej)
– wartość człowieka polega na jego pracy dla społeczeństwa
Początkowo był to “socjalizm utopijny” (teoretyczne rozważania Henri de Saint-Simona o wzorcowym społeczeństwie), potem podjęto próby tworzenia osad-komun opartych na wspólnocie dóbr i pracy (Robert Owen). W 2. połowie XIX wieku rozwinął się tzw. “socjalizm naukowy” (teoria walki klas Karola Marksa).

Nacjonalizm (z łac. “natio” – ‘naród’)
Ruchy narodowe pojawiły się już na początku XIX w.:
– wątki wolnościowe i narodowe w sztuce romantyzmu (odwołanie do historii i ludowych tradycji, twórca jest wieszczem budzącym naród do działania)
– Wiosna Ludów 1848 (pierwsza ogólnoeuropejska rewolucja) – postulaty utworzenia państw narodowych, m.in. Niemiec i Włoch
– kształtowanie nowoczesnego pojęcia narodu (wspólnota pochodzenia, języka i historii, świadoma swojej odrębności)
Ideologia nacjonalistyczna (narodowa):
– naród jest najwyższą wartością w polityce
– przynależność do narodu jest nadrzędna nad innymi podziałami (a więc wszystkie warstwy społeczne powinny ze sobą solidarnie współpracować)

Klasa 7 - 21. Narodziny kultury masowej.

Czas pokoju od końca wojny secesyjnej i wojny prusko-francuskiej do wybuchu I wojny światowej nazywamy piękną epoka (la belle epoque).

Wykorzystanie nowych wynalazków oraz postęp higienie i medycynie wyraźnie polepszyło warunki życia i stan zdrowia ludzi. Likwidacja resztek stosunków feudalizmu (wprowadzanie oczynszowania i uwłaszczenia) zachęcało biedniejsze grupy społeczeństwa do migracji do miast, gdzie podejmowali wprawdzie mało płatną pracę, ale odbywającą się w systemie zmianowym co dało ludziom czas wolny od pracy. Czas ten mógł być przeznaczony na zajęcia domowe lub na rozrywkę. Z czasem pracownicy otrzymali prawo do płatnego urlopu.

Wzrost liczby wynalazków został wykorzystany w kierunku rozwoju środków przekazywania informacji. W efekcie rozwój fotografii i sieci telegraficznej wpłynęły na szybki rozwój prasy.
Wynalazek kinematografu przez braci Augusta i Luisa Lumiere doprowadził do powstania kina niemego. Pierwsze filmy miały bardzo prostą fabułę i ze względu na duże koszty produkcji trwały kilka minut.


Łatwy dostęp do filmu, druku oraz rozwój umiejętności czytania i pisania doprowadził do powstania kultury masowej, gdzie odbiorcą byli nie tylko bogaci ludzie z zamożnych sfer ale przede wszystkim zwykli ludzie. Dlatego bardzo szybko popularne stało się oglądanie widowisk sportowych i uczestniczenie w pierwszych nowożytnych igrzyskach olimpijskich.

Nie bez znaczenia dla życia ludzi było upowszechnienie masowych podróży i wycieczek w postaci masowej turystyki górskiej (w tym celu m.in. powołano w 1873 roku Polskie Towarzystwo Tatrzańskie) oraz ułatwienie emigracji zarobkowej (m.in. tragiczny rejs "Titanica" z 1912r.).

Ostatni widoczną zmianą była zmiany zachodzące w kulturze. Coraz chętniej sięgano po powieści realistyczne autorstwa Victora Hugo, Fiodora Dostojewskiego czy też Rudyarda Kiplinga. Chętnie czytano powieści przygodowe Juliusza Verne. Ale chyba największą zmianą było pojawienie się powieści pisanej w nurcie naturalizmu, w którym chętnie sięgano po trudne tematy nędzy robotników i sytuacji kobiet, którym utrudniano dostęp do edukacji i ograniczano nadawanie praw politycznych, o które walczyli mężczyźni.

Powszechne stało się malarstwo impresjonistyczne (oddające ulotne wrażenia a nie realny wygląd przedmiotów) i dekorowanie frontonów kamienic w bardzo dekoracyjnym stylu secesyjnym.

 Polecenie do wykonania.
 Zastanów się i spróbuj odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego czas między latami 70-tym XIX wieku a wybuchem I wojny światowej rzeczywiście można nazwać la bella epoque?

Odpowiedzi nie musicie wysyłać, wystarczy że będzie umieli odpowiedzieć na to pytanie, kiedy spotkamy się na lekcji w klasie.
Pozdrawiam
Kamil Sztelmach

Klasa 7 - 20. Wynalazki przełomu XIX i XX wieku

W drugiej połowie XIX w i na początku XX w w wyniku rozwoju nauki doszło do zmian w życiu społeczeństw. Powszechne zastosowanie nowych wynalazków przyspieszyło uprzemysłowienie nie tylko Wielkiej Brytanii ale także Stanów Zjednoczonych i Niemiec.
W szczególności dotyczyło to nowych gałęzi przemysłu - elektrycznego i chemicznego.
Przemysł elektryczny, znalazł zastosowanie dla udoskonalonego silnika elektrycznego ( o wiele mniejszego od masywnych maszyn parowych) w tramwaju elektrycznym, który od 1881 roku kursował po ulicach Berlina.

Wielkim miłośnikiem elektryczności był amerykański wynalazca Thomas Alva Edison, który jako pierwszy wynalazł żarówkę, a następnie po upowszechnieniu budowy elektrowni miejskich możliwe stało się opracowanie i upowszechnienie innych wynalazków (oświetlenie elektryczne, lodówka, pralka, odkurzacz, urządzenia kuchenne, radio, telefon).

Innymi wielkimi wynalazcami byli:
-  Aleksander Graham Bell - wynalazca telefonu;
-  Guglielmo Marconi - wynalazca radioteledrafu.
-  Gottlieb Daimler - silnik spalinowy.

Szczególnie ten ostatni wynalazek zmienił życie ludzi od czasu kiedy Carl Friedrich Benz użył silnika spalinowego do napędzania trójkołowego samochodu.
Błyskawicznie powstały niewielkie warsztaty, w których produkowano drogo i  niepowtarzalnie (ręczna produkcja części i ich montaż) samochody.

Dlatego też wyjątkowa rola przypadła Henryemu Fordowi, który jako pierwszy zastosował taśmowy system produkcji, obniżył cenę samochodu Ford model T do ceny, która był atrakcyjna dla społeczeństwa amerykańskiego. W ten sposób Ford zapoczątkował erę produkcji masowej.

W zakresie medycyny postęp nastąpił za sprawą Ludwika Pasteura, który jako pierwszy opracowała szczepionkę przeciwko chorobie zakaźnej (w tym wypadku przeciwko wściekliźnie). Ważną rzeczą było powszechniejsze stosowanie prześwietlania ciała za pomocą promieni X i stosowanie środków aseptycznych.


Polecenia do wykonania w domu (odpowiedzi wysyłamy jako wiadomość na Vulcanie lub na adres e-mail podany w poprzedniej wiadomości):
1. Który  z wymienionych wynalazków lub odkryć uważasz za najważniejsze? Uzasadnij odpowiedź.


Pozdrawiam i życzę miłej pracy
Kamil Sztelmach
P.S. Wkrótce pojawią się kolejne posty na blogu, zachęcam do czytania, komentowania i pisania do mnie. Mam nadzieję, że będą dużą pomocą w przygotowaniu do naszego kolejnego sprawdzianu.

😀